និមិត្តរូបព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិនៅវត្តភ្នំ បង្ហាញពីការប្រគល់ខេត្តទាំងបីឱ្យខ្មែរវិញនៅឆ្នាំ១៩០៧ រមណីយដ្ឋានវត្តភ្នំមានកេរ្តិ៍ដំណែល និង ស្លាកស្នាមប្រវត្ដិសាស្ដ្រជាច្រើន ដែលបន្សល់ទុកតាំងពីការកកើតរាជធានីភ្នំពេញដំបូងក្នុងសតវត្សរ៍ទី ១៤ មកម្ល៉េះ ។ ក្នុងចំណោមនោះ រូបសំណាក ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ដែលតម្កល់នៅត្រង់ចង្កេះភ្នំដូនពេញ ផ្នែកខាងត្បូងក៏ជាកេរ្តិ៍តំណែល ប្រវត្តិសស្ដ្រមួយដ៏សំខាន់ផងដែរ ក្នុងសម័យកម្ពុជាស្ថិតនៅក្រោមអាណាព្យាបាលបារាំង ។
ព្រោះថារូបសំណាកនេះ ជានិមិត្តរូបនៃការថ្វាយបូរណភាពទឹកដីនៃខេត្តសៀមរាប បាត់ដំបង និង សិរីសោភ័ណ្ឌ ឱ្យមកស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរវិញ ។ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ត្រូវបានក្រុមជំនុំធំសម្រាប់ព្រះបរមរាជវាំង រៀបចំពិធីអភិសេក ឱ្យឡើងគ្រងរាជ្យសម្បត្តិ ក្នុងគ្រិស្តសករាជ ១៩០៤ បន្ទាប់ពីព្រះបាទនរោត្តម ទ្រង់ចូលទិវង្គត ។
កាលនោះព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិមានព្រះជន ៦៤ ព្រះវស្សា ។ មុននឹងឡើងគ្រងរាជសម្បត្តិ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ គឺជាស្ដេចព្រះឧបរាជដ៏ក្លាហានមួយព្រះអង្គ ដែលមិនចេះខ្លាចញញើតឡើយ ចំពោះការនាំទ័ពទៅធ្វើសង្គ្រាម បង្ក្រាបពួកបះបោរ(គ.ស១៨៦១-១៨៨៤) ។ បណ្តាប្រជារាស្ដ្រគោរពស្រឡាញ់ ព្រះអង្គជាក្សត្រដែលមានព្រះទ័យទូលំទូលាយ ចេះរាក់ទាក់ និង យោគយល់អធ្យាស្រ័យល្អ ចំពោះអ្នកផងទាំងពួង។ ស្នាព្រះហស្តរបស់ព្រះអង្គគឺទ្រង់បានកសាងវិទ្យាល័យមួយស្ថិតនៅខាងក្រោយ ព្រះបរមរាជវាំងមានឈ្មោះថា ” វិទ្យាល័យព្រះស៊ីសុវត្ថិ” នៅពេលដែលព្រះអង្គបានឡើងសោយរាជ្យ ។
ក្នុងរជ្ជកាលព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិ ក្រៅពីទ្រង់បានបង្កើត ព្រះរាជបណ្ណាល័យសម្រាប់តម្កល់សៀវភៅធម៌ និង ក្បួនច្បាប់សម្រាប់ជនទាំងឡាយទៅសិក្សា ទ្រង់បានកសាង សាលាបាលី សម្រាប់បង្រៀនព្រះត្រៃបិដក កសាងសាលារចនា និង សារមន្ទីរសម្រាប់ជនទាំងឡាយទៅសិក្សាពង្សាវតា ហើយនឹងបង្កើតឱ្យមានសាលាច្បាប់សម្រាប់ធ្វើរាជការ ។
នៅមានព័ត៌មានមួយទៀតសំខាន់ណាស់ គឺកាលគ្រិស្តសករាជ ១៩០៧ នគរសៀមបានចុះសន្ធិសញ្ញា ជាមួយរាជការអាណាព្យាបាលបារាំង ប្រគល់ ខេត្តបាត់ដំបង សិរីសោភ័ណ្ឌ និង សៀមរាប មកឱ្យខ្មែរវិញ បន្ទាប់ពី ខេត្តស្ទឹងត្រែង ម្លូព្រៃ និង ទន្លេពៅ ត្រូវបានសៀមប្រគល់មកឱ្យខ្មែរវិញម្តងរួចមកហើយកាលពីគ្រិស្តសករាជ ១៩០៤ ។
ដោយសារស្នាព្រះហស្តរបស់ ព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិទាំងអស់នេះហើយ ដែលនាំឱ្យមានការស្ថាបនា រូបសំណាកព្រះអង្គខាងលើនេះឡើងដើម្បីទុកជានិមិត្តរូប តម្កល់នៅត្រង់ចង្កេះវត្តភ្នំដូនពេញ ភាគខាងត្បូងតាំងពីពេលនោះមក ។
ប៉ុន្តែរូបសំណាក់ ដូចដែលបានឃើញសព្វថ្ងៃនេះ ពុំមែនជារូបសំណាកដើមទេ គឺជារូបសំណាក ដែលទើបនឹងចម្លងពីរូបដើម តាមសំណូមពររបស់អាជ្ញាធរ ក្រុងភ្នំពេញ នៅពាក់កណ្តាលខែមករា ឆ្នាំ១៩៩៨ រូបសំណាកចម្លងនេះសាងសង់ឡើងពីស៊ីម៉ងត៍ ។ ចំណែករូបដើមត្រូវបានយកទៅរក្សាទុកនៅឯសារមន្ទីរជាតិ ដោយអ្នកគ្រប់គ្រង មន្ទីរអភិរក្សបុរាណវត្ថុ តាំងពីក្រោយព្រឹត្តិការណ៍ថៃ្ងទី ១៨ ខែមីនា ឆ្នាំ ១៩៧០ មកម្ល៉េះ ។
តាមឯកសារខ្លះបានឱ្យដឹងថា រូបសំណាកព្រះបាទស៊ីសុវត្ថិនេះ កសាងពីជាតិលង្ហិន ស្មិតដោយជាងដ៏ចំណានម្នាក់នៅទីក្រុងបារីសប្រទេសបារាំងឈ្មោះ Theodore Riviere រួចទើបដឹកតាមកបាល់មកតម្លើងនៅភ្នំពេញ ហើយដាក់សម្ភោធនៅក្នុង ឆ្នាំ ១៩០៩ ៕
អត្ថបទនេះចងក្រងដោយនិស្សិតនៅខេត្តកំពង់ចាម
ដកស្រង់ចេញពីគេហទំព័រ STKP LIV
